Đề xuất tăng số lượng thẩm phán TAND Tối cao đến 27 người, tổ chức hệ thống tòa án 3 cấp

Không tổ chức Tòa án nhân dân cấp huyện

Sáng 8/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội Khóa XV, Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Lê Minh Trí trình bày tờ trình dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân.

Theo ông Lê Minh Trí, thực hiện chủ trương của Đảng, Đảng ủy Tòa án nhân dân tối cao đã xây dựng Đề án số 04 ngày 28/3/2025 về tiếp tục sắp xếp, tinh gọn bộ máy Tòa án nhân dân bảo đảm hoạt động hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp trong tình hình mới và đề án đã được Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư kết luận thông qua.

Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Lê Minh Trí (Ảnh: Media Quốc hội).

Trong đó nội dung cơ bản là không tổ chức cấp trung gian (kết thúc hoạt động của 3 Tòa án nhân dân cấp cao), không tổ chức Tòa án nhân dân cấp huyện mà thay thế bằng mô hình Tòa án nhân dân khu vực, tổ chức hệ thống Tòa án theo thẩm quyền xét xử gồm 3 cấp: Tòa án nhân dân tối cao, cấp tỉnh, cấp khu vực; điều chỉnh nhiệm vụ, quyền hạn giữa các cấp Tòa án, số lượng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao.

Trên cơ sở đó, dự thảo Luật đã sửa đổi, bổ sung quy định về tổ chức bộ máy, nhiệm vụ, quyền hạn của các Tòa án nhân dân, số lượng, tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao và các quy định có liên quan.

Về mô hình tổ chức Tòa án, theo ông Trí dự thảo Luật đã sửa đổi, bổ sung các quy định về tổ chức hệ thống Tòa án theo hướng kết thúc hoạt động của Tòa án nhân dân cấp cao và Tòa án nhân dân cấp huyện; thành lập Tòa án nhân dân khu vực; chuyển các Tòa án nhân dân sơ thẩm chuyên biệt thành các Tòa chuyên trách trong Tòa án nhân dân khu vực. 

"Theo đó, mô hình tổ chức hệ thống Tòa án gồm Tòa án nhân dân tối cao; Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; Tòa án nhân dân khu vực (sửa đổi Điều 4 Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2024", ông Trí cho hay.

Trên cơ sở mô hình tổ chức hệ thống Tòa án 3 cấp, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung cụ thể các quy định về nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức của các Tòa án.

Cơ bản nhất trí với đề nghị tăng số lượng Thẩm phán TAND Tối cao

Đối với Tòa án nhân dân tối cao, dự thảo luật bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn phúc thẩm các vụ án hình sự mà bản án, quyết định chưa có hiệu lực pháp luật của Tòa án nhân dân cấp tỉnh bị kháng cáo, kháng nghị.

Bổ sung quy định trong cơ cấu tổ chức của Tòa án nhân dân tối cao có các Tòa Phúc thẩm Tòa án nhân dân tối cao và giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ của các Tòa phúc thẩm Tòa án nhân dân tối cao theo đề nghị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao.

"Tăng số lượng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao từ 13 đến 17 người lên thành từ 23 đến 27 người để bảo đảm đủ nguồn nhân lực giải quyết kịp thời, chất lượng đối với khối lượng công việc giám đốc thẩm, tái thẩm tăng thêm từ Tòa án nhân dân cấp cao chuyển về để đáp ứng chỉ tiêu, yêu cầu của Quốc hội", ông Trí nêu rõ.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng (Ảnh: Media Quốc hội).

Theo ông Trí, do số lượng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao có sự điều chỉnh nên cần sửa đổi, bổ sung đồng bộ quy định khoản 3 Điều 96 Luật hiện hành theo hướng tăng số lượng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao được tuyển chọn, bổ nhiệm từ nguồn ngoài Tòa án và xác định không quá 3 người để đảm bảo tỉ lệ được bổ nhiệm từ nguồn ngoài Tòa án không quá 10% số lượng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao.

Cùng với đó, bổ sung một điều luật quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Tòa phúc thẩm Tòa án nhân dân tối cao.

Dự thảo luật cũng sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến việc bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm Hội thẩm nhân dân theo hướng: Tòa án nhân dân cấp tỉnh đề xuất nhu cầu về số lượng, cơ cấu thành phần Hội thẩm nhân dân của Tòa án nhân dân cấp tỉnh và Tòa án nhân dân khu vực đề nghị Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp tỉnh lựa chọn và giới thiệu người đủ tiêu chuẩn để Hội đồng nhân dân cấp tỉnh bầu Hội thẩm nhân dân.

Chánh án Tòa án nhân dân cấp tỉnh sau khi thống nhất với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp tỉnh đề nghị Hội đồng nhân dân cấp tỉnh miễn nhiệm, bãi nhiệm Hội thẩm nhân dân.

Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, Ủy ban tán thành sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân với các lý do nêu tại Tờ trình của Tòa án nhân dân tối cao.

Ủy ban tán thành quy định về tổ chức Tòa án nhân dân gồm: Tòa án nhân dân Tối cao, Tòa án nhân dân cấp tỉnh, Tòa án nhân dân khu vực. (Các Tòa án quân sự được giữ nguyên theo Luật hiện hành). Kết thúc hoạt động của Tòa án nhân dân cấp cao và Tòa án nhân dân cấp huyện.

"Ủy ban cơ bản nhất trí với đề nghị tăng số lượng Thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao từ 13 đến 17 người (theo quy định Luật hiện hành) lên 23 đến 27 người để có đủ nhân lực thực hiện nhiệm vụ xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm mới tiếp nhận từ Tòa án nhân dân cấp cao, bảo đảm chất lượng và thời hạn xét xử", ông Tùng cho biết.