Trình Quốc hội Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án Nhân dân

Trình bày tờ trình Dự thảo Luật do Chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao Lê Minh Trí cho biết, Dự thảo Luật đã sửa đổi, bổ sung các quy định về tổ chức hệ thống Tòa án theo hướng kết thúc hoạt động của Tòa án Nhân dân cấp cao và Tòa án Nhân dân cấp huyện; thành lập Tòa án Nhân dân khu vực; chuyển các Tòa án Nhân dân sơ thẩm chuyên biệt thành các Tòa chuyên trách trong Tòa án Nhân dân khu vực.

Chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao Lê Minh Trí trình bày Tờ trình.

Mô hình tổ chức hệ thống Tòa án sẽ gồm: Tòa án Nhân dân tối cao; Tòa án Nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; Tòa án Nhân dân khu vực (sửa đổi Điều 4 Luật Tổ chức Tòa án Nhân dân năm 2024).

Về nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức của các Tòa án Nhân dân tối cao, Dự thảo Luật đã bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn phúc thẩm các vụ án hình sự mà bản án, quyết định chưa có hiệu lực pháp luật của Tòa án Nhân dân cấp tỉnh bị kháng cáo, kháng nghị.

Tăng số lượng Thẩm phán Tòa án Nhân dân tối cao từ 13 đến 17 người lên thành từ 23 đến 27 người để bảo đảm đủ nguồn nhân lực giải quyết kịp thời, chất lượng đối với khối lượng công việc tăng thêm.

Đối với Tòa án Nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung quy định về nhiệm vụ xét xử sơ thẩm của Tòa án Nhân dân cấp tỉnh theo hướng Tòa án Nhân dân cấp tỉnh xét xử sơ thẩm vụ án hình sự mà mức cao nhất của khung hình phạt là trên 20 năm tù, tù chung thân, tử hình và vụ án hình sự nghiêm trọng, phức tạp khác.

Bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn giám đốc thẩm, tái thẩm bản án, quyết định của Tòa án Nhân dân khu vực đã có hiệu lực pháp luật bị kháng nghị theo quy định của luật…

Đối với Tòa án Nhân dân khu vực, cơ cấu lại các Tòa án Nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương thành Tòa án Nhân dân khu vực. Sửa đổi, bổ sung quy định về cơ cấu tổ chức của Tòa án Nhân dân khu vực, trong đó quy định tại các Tòa án nhân dân khu vực có các Tòa chuyên trách gồm: Tòa Hình sự, Tòa Dân sự, Tòa Hành chính, Tòa Kinh tế, Tòa Gia đình và người chưa thành niên…

Dự thảo Luật cũng đã bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm bản án, quyết định của Tòa án nhân dân khu vực đã có hiệu lực pháp luật theo quy định của luật cho Chánh án Tòa án Nhân dân cấp tỉnh tại Điều 80 Luật hiện hành. Bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn trả lời đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm theo quy định của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao cho Thẩm phán Tòa án Nhân dân công tác tại Tòa án Nhân dân tối cao tại khoản 3 Điều 93 Luật hiện hành…

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng báo cáo.

Báo cáo thẩm tra Dự thảo Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, Ủy ban tán thành sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án Nhân dân; cho rằng, nội dung của dự thảo Luật phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng; bảo đảm tính hợp hiến, thống nhất với hệ thống pháp luật.

Phạm vi sửa đổi, bổ sung tập trung vào các quy định có liên quan đến sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy và nhiệm vụ, quyền hạn của Tòa án Nhân dân theo mô hình tổ chức 3 cấp.

Ủy ban cũng tán thành quy định về tổ chức gồm Tòa án Nhân dân Tối cao, Tòa án Nhân dân cấp tỉnh, Tòa án Nhân dân khu vực (các Tòa án quân sự được giữ nguyên theo Luật hiện hành); kết thúc hoạt động của Tòa án Nhân dân cấp cao và Tòa án Nhân dân cấp huyện.

Ủy ban cơ bản nhất trí việc phân định lại nhiệm vụ, quyền hạn của từng cấp tòa án. Theo đó, Tòa án Nhân dân Tối cao được bổ sung nhiệm vụ xét xử phúc thẩm vụ án hình sự mà bản án, quyết định của Tòa án Nhân dân cấp tỉnh chưa có hiệu lực pháp luật bị kháng cáo, kháng nghị; giám đốc thẩm, tái thẩm đối với bản án, quyết định của Tòa án Nhân dân cấp tỉnh đã có hiệu lực pháp luật bị kháng nghị.

Tòa án Nhân dân cấp tỉnh có nhiệm vụ sơ thẩm vụ án hình sự theo quy định của luật; phúc thẩm tất cả các bản án, quyết định của Tòa án Nhân dân khu vực chưa có hiệu lực pháp luật bị kháng cáo, kháng nghị; giám đốc thẩm, tái thẩm đối với bản án, quyết định của Tòa án Nhân dân khu vực đã có hiệu lực pháp luật bị kháng nghị.

Tòa án Nhân dân khu vực xét xử sơ thẩm vụ án hình sự theo quy định của luật; sơ thẩm tất cả các vụ án, vụ việc dân sự, hành chính và giải quyết các việc khác thuộc thẩm quyền của tòa án.

Ủy ban cũng cơ bản nhất trí với đề nghị tăng số lượng Thẩm phán Tòa án Nhân dân Tối cao từ 13 đến 17 người (theo quy định Luật hiện hành) lên 23 đến 27 người để có đủ nhân lực thực hiện nhiệm vụ xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm mới tiếp nhận từ Tòa án Nhân dân cấp cao, bảo đảm chất lượng và thời hạn xét xử.