Bộ mặt quốc gia

Khi câu chuyện một nhân viên công vụ xuất nhập cảnh xé thẻ lên máy bay của gia đình một hành khách Đài Loan (Trung Quốc) ở sân bay Phú Quốc được đăng lên báo thì một loạt những ấm ức, những chứng kiến lâu nay bị nén lại ở nhiều người mới vỡ lẽ. Và mới té ra, có rất nhiều chuyện ở những công đoạn này.

Tấm vé máy bay của nữ du khách bị xé. Ảnh: THREADS

Tôi thì chưa phải diện đi nước ngoài nhiều, nhưng cũng mươi lần bay quốc tế, nhập cảnh nước ngoài rồi về nước mình, quả là thấy một trời một vực.

Có lần qua cổng an ninh để nhập cảnh lúc sáng sớm, một cháu nhân viên an ninh trẻ và rất xinh làm thủ tục cho tôi mà tôi cảm thấy mình giống như... tội phạm. Lúc xong tôi phải bảo cháu ơi, cười lên một cái đi cho chú thấy Tổ quốc mình thân thiện. Về tôi kể chuyện này lên Facebook và hàng loạt người từng gặp vào kể tiếp...

Và quả là, ra nước ngoài, nhập cảnh vào nước họ, thấy rất thân thiện, thoải mái, mình đúng là thượng đế, là khách quý đến với họ.

Còn mình, qua cửa nước mình (ở sân bay) ra nước ngoài đã như bị hắt hủi rồi, khi quay lại thì được đón như đón "anh em" việc nhẹ lương cao ở Mã Lai, Thái Lan, Campuchia về ấy.

Thi thoảng thấy những cái clip của những người... không thiện chí, chủ yếu là Việt kiều quay cảnh họ cãi nhau hoặc dấm dúi với nhân viên sân bay mà xấu hổ. Chung quy cũng là từ... một chút tiền lót tay, gọi là quà.

Hải quan cửa khẩu cũng thế. Vợ chồng bạn tôi đi Đài Loan về, cái vali khá nặng, nhân viên hải quan đòi mở kiểm tra, nghĩ chả có gì quá cước hay quá số lượng hay bị cấm cả, có thì máy soi nó phát hiện rồi, nhưng nghĩ cái đoạn ngồi mở tung ra rồi sắp xếp lại nó lười, thôi thì bèn... rồi qua, không phải mở.

Tôi với nhà văn Nguyễn Ngọc Tư đi Đài Loan hội thảo về, chả hiểu sao qua máy rồi nhưng Ngọc Tư vẫn bị giữ lại để kiểm tra bằng tay. Mà cái va li của Tư bé tí (cô Tư này cái balo cũng bé, ví cũng bé, va li cũng bé), và quả là trong vali chỉ vài bộ đồ và sách, toàn sách. Tôi đi trước thấy thế quay lại, bảo trong va li toàn sách mà, bạn này là nhà văn đi hội thảo về, có gì lồ lộ qua máy soi hết rồi mà. Thế là được vẫy tay cho đi.

Nhớ chuyện Nguyễn Ngọc Tư và Hải quan là bởi, báo chí vừa đưa tin: "Nhóm Công ty Tài Lộc chi 8,1 tỷ hối lộ cán bộ hải quan để buôn lậu hàng hóa 1.800 tỷ". Và trước đấy nữa, nếu theo dõi tin trên báo ta gặp rất nhiều vụ tương tự.

Vậy nên từ cái việc cụ thể này, là việc nhân viên xuất nhập cảnh xé thẻ lên tàu bay của du khách Đài Loan ấy, có lẽ chúng ta dấn tiếp một bước, chấn chỉnh lại toàn bộ thái độ của nhân viên sân bay nói chung, bộ phận an ninh và hải quan nói riêng, để chí ít, qua đấy chúng ta sẽ nhận được một nụ cười. Một nụ cười thôi cũng được chứ chưa dám mơ đến lời chúc: Tạm biệt, hẹn gặp lặp, hoặc là: chào mừng bạn đến đất nước chúng tôi.

Hồi cũng lâu lâu, trên một diễn đàn du lịch, tôi có tham gia một ý kiến là, muốn phát triển du lịch, chúng ta phải thay đổi ngay từ cửa an ninh và hải quan sân bay. Cảng biển thì tôi chưa đi chưa biết, nhưng đúng là sân bay chúng ta rất có vấn đề về sự thân thiện. Ngay bay nội địa, thì các nhân viên an ninh hàng không cũng đã rất lầm lì, thậm chí là hách dịch với khách. Tất nhiên chúng ta cũng thông cảm là họ làm việc liên tục, áp lực rất cao, rồi nghiệp vụ đòi hỏi tập trung cao độ vân vân..., nhưng vấn đề là, tại sao ra nước ngoài, chúng ta lại nhận được sự thân thiện, đáng yêu đến vậy, kể cả những nước có sự đề cao cảnh giác với người Việt như Singapore rất cảnh giác với các bạn nữ qua lại nhiều lần, họ đề phòng chị em sang làm dịch vụ (và có những việc ấy), nhưng cái cách họ mời lại để xác minh rất lịch sự, dễ thương. Tôi cũng từng chứng kiến một người bạn tôi được mời lại và tôi là người dừng lại để chứng minh bạn này là... người ngay. Họ xin lỗi rất thực lòng, kiểu xin lỗi khiến người bị làm phiền cũng mát ruột.

Từ năm 2023, Phó Cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam Đinh Việt Sơn đã ký ban hành Chỉ thị tăng cường kỷ luật, xây dựng văn hóa doanh nghiệp, đạo đức nghề nghiệp trong kiểm soát an ninh hàng không. Những quy định này nhằm chấn chỉnh và xử lý kịp thời vi phạm trong công tác kiểm soát an ninh, đặc biệt vào dịp cao điểm. Việc này nhằm ngăn chặn, xử lý nhân viên gây phiền nhiễu, tiêu cực, thực hiện không đúng quy định liên quan đến việc kiểm tra giấy tờ của hành khách đi máy bay. Thế mà, nay là 2025, cả nước đang bước vảo kỷ nguyên mới với bao nhiêu điều tốt đẹp, mới mẻ, mở cửa thân thiện với bao nhiêu nước, mời chào đối tác đến Việt Nam thân thiện, mến khách... vẫn diễn ra những việc hết sức xấu hổ như vừa xảy ra ở sân bay Phú Quốc.

Một tờ báo đã mở diễn đàn "Làm thủ tục ở sân bay tiếc gì nụ cười, lời chào thân thiện?". Một trong những cách để nhắc các nhân viên là, khách du lịch chính là người mang tiền đến cho đất nước ta, mang công việc có thu nhập cao đến cho các bạn, chứ họ không phải kẻ thù, không phải đến để xin xỏ chúng ta, quỵ lụy chúng ta. Lại nhớ có hồi, ngành hàng không đã phát động phong trào nụ cười hàng không, rồi phong trào "bốn xin, bốn luôn" (Xin chào, xin phép, xin lỗi, xin cảm ơn và luôn mỉm cười, luôn giúp đỡ, luôn nhẹ nhàng, luôn thấu hiểu) trong toàn thể cán bộ công nhân viên khi tiếp xúc với dân...

TIN LIÊN QUANChỉ để hy vọng con người thương yêu nhau hơn

Chưa hết, hôm kia, ở "phố tây" Bùi Viện (TP.HCM) ba thanh niên tấn công một người đàn ông ngoại quốc, trong đó đỉnh điểm là một gã cầm nguyên chai bia nện cật lực vào đầu ông khách... tất nhiên, ngay và luôn, họ đã được công an mời làm việc.

*Bài viết thể hiện quan điểm riêng của tác giả.