Giải quyết gốc rễ vấn đề dạy thêm, học thêm tràn lan, giải pháp cốt lõi là nâng cao chất lượng của giờ dạy chính khoá

Hai hiện tượng nêu trên được xem là mối quan hệ cung cầu

Chất vấn Bộ trưởng Bộ GD&ĐT, đại biểu Trần Thị Thu Hằng (đoàn Đắk Nông) cho biết, Bộ có đánh giá tình hình dạy thêm trá hình dưới nhiều hình thức khá phổ biến, cho thấy còn nhiều khoảng cách giữa chính sách và thực tiễn. Cha mẹ học sinh xem việc học trên lớp là chưa đủ để đáp ứng yêu cầu thi cử, cần tìm đến học thêm như giải pháp tất yếu để cải thiện kết quả học tập.

Đại biểu Trần Thị Thu Hằng (đoàn Đắk Nông) chất vấn

Việc tồn tại hai hiện tượng nêu trên được xem là mối quan hệ cung cầu. Tuy nhiên, trong các giải pháp được Bộ trưởng nêu ra chỉ thiên về hoàn thiện thể chế quản lý hành chính, trong khi vấn đề mấu chốt để khắc phục triệt để mối quan hệ cung cầu này là phải nâng cao chất lượng dạy và học trong giờ chính khóa.

Đại biểu Trần Thị Thu Hằng đề nghị Bộ trưởng cho biết giải pháp gì để thực hiện nhiệm vụ này?

Nhân tố quan trọng hàng đầu chính là đội ngũ giáo viên

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn trả lời

Trả lời đại biểu, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh, đây là một vấn đề có ý nghĩa quan trọng, là lời giải cho bài toán dạy thêm, học thêm đang gây nhiều bức xúc. Để giải quyết gốc rễ vấn đề dạy thêm, học thêm tràn lan, giải pháp cốt lõi là phải nâng cao chất lượng của giờ dạy chính khóa trên lớp. Bộ trưởng cho rằng, khi trả lời câu hỏi này cũng có nghĩa là chúng ta đề cập đến các giải pháp để nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông nói chung.

Theo Bộ trưởng, hai nhân tố mang tính quyết định, trong đó nhân tố quan trọng hàng đầu chính là đội ngũ giáo viên. “Giáo viên phải đủ về số lượng và toàn tâm, toàn ý cho giờ dạy chính, không phân tâm, không phân tán, không phải lo quá nhiều việc khác”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Để dạy được một giờ dạy chất lượng chính khóa trên lớp, giáo viên cần rất nhiều thời gian chuẩn bị, soạn bài, chấm bài, sinh hoạt chuyên môn và hỗ trợ học sinh. Nếu thời gian và tâm sức bị phân tán cho các hoạt động khác (bao gồm cả dạy thêm), chất lượng giờ học chính khóa khó có thể được đảm bảo.

Bộ trưởng khẳng định, Thông tư 29 bản chất không cấm giáo viên dạy thêm mà chỉ quản lý, điều tiết. Ngoài giờ trên lớp, giáo viên có thể tham gia hoạt động dạy thêm theo quy định. Tuy nhiên, nếu số buổi dạy thêm chiếm quá nhiều thời gian, thì sẽ không còn điều kiện để chăm chút cho giờ dạy chính khóa.

Trong khi đó, chương trình giáo dục phổ thông năm 2018 đòi hỏi giáo viên phải hoạt động nhiều hơn, sáng tạo hơn, không còn phụ thuộc nhiều vào sách giáo khoa. Do đó, việc giáo viên tập trung toàn bộ tâm huyết cho giờ dạy chính càng trở nên quan trọng.

Tiếp đó là điều kiện về cơ sở vật chất và sĩ số lớp học. Nếu lớp học có 60 đến 70 học sinh thì chất lượng cũng sẽ rất khó đảm bảo. Với sĩ số này, giáo viên không thể đổi mới phương pháp, không thể quan tâm, chăm sóc đến từng học sinh. Vì vậy, đầu tư vào cơ sở vật chất, trang thiết bị, phòng học khang trang và sĩ số hợp lý là điều kiện tiên quyết để thực hiện tốt chương trình giáo dục.

Bộ trưởng cũng đề cập đến các giải pháp đồng bộ khác như rà soát chương trình, ứng dụng công nghệ thông tin, tăng cường cơ sở dữ liệu và thư viện để học sinh tự học, đổi mới kiểm tra đánh giá.

Đại biểu Nguyễn Quang Huân (đoàn Bình Dương)

Tranh luận, Đại biểu Nguyễn Quang Huân (Đoàn Bình Dương) cho rằng, qua các vấn đề mà Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn trả lời, có thể thấy ngành giáo dục và Bộ trưởng đang giải quyết nhiều vấn đề “nóng” được đông đảo cử tri và xã hội quan tâm, trong đó có dạy thêm, học thêm. Tuy nhiên, Bộ trưởng đã đưa ra nhiều nguyên nhân, giải pháp nhưng “nếu không khái quát hóa thành nhóm nguyên nhân chính thì sẽ không đưa ra được các biện pháp mang tính đồng bộ, căn cơ”. 

Đại biểu xác định hai nhóm nguyên nhân chính dẫn tới tình trạng dạy thêm, học thêm: nguyên nhân kinh tế và nguyên nhân xã hội.

Thứ nhất, về kinh tế, nước ta đang phát triển nên chưa tập trung được nguồn lực, dẫn tới lương giáo viên chưa cao, số lượng giáo viên và trường học chưa đáp ứng đủ. Cùng với đó là việc chưa chú trọng đúng mức đến truyền thông giáo dục để nâng cao nhận thức đồng bộ. Ngoài ra, nền kinh tế chưa đạt trình độ công nghiệp hiện đại, nên khả năng lựa chọn việc làm của học sinh phổ thông còn hạn chế, từ đó dẫn đến tâm lý học để thi, học để tìm việc.

Thứ hai, về xã hội có hai yếu tố: tâm lý xã hội và thiết chế xã hội. Theo đại biểu, nước ta xuất phát từ một truyền thống hiếu học một lợi thế  nhưng cũng dẫn tới tình trạng “trọng khoa bảng”, coi trọng văn bằng chứng chỉ quá mức.

Về thiết chế xã hội, hiện việc tuyển chọn nhân sự chưa đi vào thực chất, vẫn thiên về bằng cấp. Bản thân phụ huynh học sinh cũng chịu sức ép văn bằng cho chính con em mình, dẫn tới nhu cầu học thêm.

Từ những thực tế trên, đại biểu đề xuất cần đưa ra các giải pháp kiểm tra, giám sát và phải tuân theo quy luật khách quan. Đồng thời, Bộ Giáo dục và Đào tạo cần có lộ trình, chỉ tiêu cụ thể  trong đó có chỉ tiêu về dạy thêm, học thêm để từng bước kiểm soát và tiến tới triệt tiêu hiện tượng này. Có thể sẽ giảm dần và triệt tiêu khi mà chúng ta trở thành một nước phát triển.