Báo Phụ nữ Thủ đô trong dòng chảy 100 năm Báo chí cách mạng

Bà Phương Kim Dung - nguyên Chủ tịch Hội LHPN Hà Nội, nguyên Tổng Biên tập đầu tiên của Báo.

Mang khát vọng vì sự tiến bộ của phụ nữ và đóng góp mạnh mẽ vào “Công cuộc Đổi mới” của Đảng

Sau năm 1975, miền Nam hoàn toàn giải phóng, đất nước thống nhất, vai trò của phụ nữ và Hội Phụ nữ chuyển mình trong giai đoạn mới: xây dựng đất nước giàu mạnh như Bác Hồ hằng mong. Thời điểm những năm 1980, với mong muốn có một tờ báo dành cho phụ nữ của Thủ đô, là tiếng nói của giới nữ, chuyển tải phong trào Hội đến với chị em, cũng như diễn đàn cho phụ nữ nói lên tiếng nói của mình, mạnh mẽ hơn đóng góp vào sự nghiệp xây dựng Thủ đô và đất nước, Đảng đoàn Hội LHPN TP Hà Nội lúc đó xác định quyết tâm ra bằng được tờ báo. 

Theo bà Phương Kim Dung - nguyên Chủ tịch Hội LHPN Hà Nội, nguyên Tổng Biên tập đầu tiên của Báo Phụ nữ Thủ đô (nay đã ngoài 90 tuổi), nhớ lại: Quyết tâm có rồi, nhưng gặp vô vàn khó khăn của đất nước vừa bước ra khỏi chiến tranh, thời kỳ bao cấp kéo dài, kinh tế lạc hậu, thiếu thốn trăm bề, nhất là giấy in báo chưa được cấp. Rất may lúc đó các đồng chí lãnh đạo Thành ủy, UBND TP rất ủng hộ. Hà Nội là Thủ đô, việc ra một tờ báo cho giới nữ là vô cùng cần thiết. Cả nước lúc đó chỉ mới có 2 tờ báo cho giới nữ là Phụ nữ Việt Nam và Phụ nữ (TP Hồ Chí Minh). Các đồng chí lãnh đạo Thành phố sau đó tạo rất nhiều điều kiện cho Báo phát triển, trong đó có cả việc cấp cho Báo một số kinh phí, giúp các phóng viên được vay để mua xe máy làm phương tiện.

Thế là với tinh thần đổi mới, dám nghĩ dám làm, Báo PNTĐ ra mắt số đầu tiên chào bạn đọc vào đúng ngày 19/8/1986. Với tinh thần của Cách mạng Tháng 8 và cùng với khí thế bước vào công cuộc đổi mới của Đảng, Báo PNTĐ do Chủ tịch Hội LHPN Hà Nội Phương Kim Dung kiêm Tổng Biên tập, cùng với nhà báo - nhà văn Lý Thị Trung (nay đã 96 tuổi) - Trưởng ban biên tập, và một vài cán bộ Thành Hội Phụ nữ Hà Nội được giao kiêm nhiệm, trực tiếp tổ chức thực hiện ra báo, đã từng bước tự tin “tay không bắt giặc”, mạnh dạn vay nợ giấy in, công in của Nhà in Báo Quân đội nhân dân (nay là Công ty in Quân đội 1), sau khi bán báo xong thì trả tiền giấy, tiền in.

Kỳ diệu là Báo PNTĐ in bao nhiêu cũng bán hết ngay, số lượng in ngày càng tăng vọt, số trang in ngày càng dày hơn và kỳ báo cũng tăng nhanh. Các ấn phẩm phụ của Báo cũng ra đời (Gia đình trẻ, đặc san PNTĐ, Đời sống gia đình, Đang yêu, Phụ nữ và tri thức...), nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường báo in. Từ ân tình sâu sắc của Nhà máy in Báo QĐND (nay là Công ty TNHH MTV in Quân Đội 1 của Bộ Quốc phòng) đối với Báo PNTĐ từ ngày vượt mọi khó khăn để xuất bản số đầu tiên, đến nay gần 40 năm, Báo vẫn duy trì in các ấn phẩm của Báo tại Nhà in và các thế hệ cán bộ, phóng viên, nhân viên hai đơn vị trở thành tình thân như 2 đơn vị kết nghĩa quân - dân. 

Đặc biệt hòa nhập tinh thần Đổi mới của Đảng, của dân tộc, đó là Báo PNTĐ mạnh dạn từ bỏ “bao cấp”, đã xác định một hướng đi đổi mới: Đó là định hướng không nhận ngân sách Nhà nước cấp, mà tự cân đối thu chi, lấy thu bù chi. Báo PNTĐ trở thành cơ quan báo duy nhất không nhận ngân sách Nhà nước. Lúc đó chưa ai nghĩ rằng đó là một tờ báo đi theo cơ chế thị trường, nhưng thực ra đó chính là như vậy.

Báo PNTĐ viết và in những gì bạn đọc muốn đọc, cung cấp cho bạn đọc những tri thức cần thiết, vì vậy bạn đọc mua báo ngày càng nhiều và Báo thu được tiền bán sản phẩm để chi trả cho hoạt động của Báo. Cho đến nay, sau 39 năm phát triển trên nền móng ấy, các thế hệ Báo PNTĐ vẫn giữ vững uy tín và gặt hái nhiều thành công cũng bởi chính vì đã được trưởng thành trong định hướng ấy của các thế hệ lão thành cách mạng đi trước truyền lại.

Bên cạnh tinh thần làm báo tốt, báo hay, đáp ứng nhu cầu thông tin của hội viên phụ nữ, của bạn đọc Thủ đô và cả nước, Báo cũng nhanh chóng sáng tạo tổ chức nhiều hoạt động xã hội. Báo PNTĐ là tờ báo đi đầu trong làng báo cả nước mở ra hoạt động “từ thiện xã hội”. Với “Quỹ vì phụ nữ - trẻ em hoạn nạn”, gần 40 năm qua Báo đã được bạn đọc, các doanh nghiệp ủng hộ nhiều tỷ đồng để trợ giúp cứu chữa bệnh cho phụ nữ - trẻ em gặp hoạn nạn, cho các hộ phụ nữ nghèo vay vốn (không lấy lãi) làm kinh tế thoát nghèo. 

Báo thành lập CLB Tâm Giao, hoạt động tư vấn tâm lý - hôn nhân gia đình; tổ chức thường niên các cuộc “Du lịch tâm tình”, kết nối bạn đời cho nhiều lứa đôi hạnh phúc; tổ chức các buổi nói chuyện chuyên đề về “Xây dựng gia đình văn minh-hạnh phúc”, “An toàn thực phẩm, bảo vệ sức khỏe”...; Văn phòng Tâm Giao còn tư vấn pháp luật, giải quyết mâu thuẫn trong nhân dân, trợ giúp bạn đọc xây dựng - bảo vệ hạnh phúc gia đình. CLB Tâm Giao từ những năm 1990 còn tổ chức dạy trang điểm, hướng dẫn cho nữ thanh niên làm đẹp; nhiều ứng viên dự thi hoa hậu đã tham gia các lớp học này và có người đã đạt Á hậu 1.

Với tinh thần sáng tạo trong phong trào “Đổi mới” đó, Báo nhanh chóng đạt được nhiều thành quả quý ngay từ những năm đầu tiên ra đời: Báo vinh dự được đón nhận Huân chương Lao động hạng Ba ngay dịp kỷ niệm 5 năm thành lập (1991), và tự hào được đón Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Bình đến trao; năm 1995 kỷ niệm 10 năm ra Báo, PNTĐ cũng vinh dự được đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhì, được Phó Chủ tịch nước Trương Mỹ Hoa trao tặng; tiếp đó Báo vinh dự đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhất, Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ và nhiều Bằng khen của các bộ, ban, ngành (Ban Tuyên giáo TƯ, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, Hội LHPN Việt Nam, Thành ủy Hà Nội, UBND TP Hà Nội...); cán bộ, phóng viên của Báo liên tục đoạt nhiều Huân/Huy chương, Bằng khen các cấp, hàng trăm giải thưởng báo chí các cấp các ngành (Giải Báo chí toàn quốc/ Quốc gia, Giải Báo chí MTTQVN, giải báo chí các bộ ngành, hai giải Báo chí của TP Hà Nội là giải Xây dựng Đảng và hệ thống chính trị và phát triển văn hóa, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh; giải Báo chí Ngô Tất Tố, giải Báo chí “Người tốt việc tốt”, giải Báo chí phòng chống ma túy và tệ nạn XH...).

Nhiều “cây bút” và nhiều sự kiện ý nghĩa đồng hành cùng Thủ đô và đất nước
Hòa mình trong phong trào “Đổi mới”, phát triển của đất nước, 39 năm qua Báo PNTĐ tự hào đã có nhiều sáng kiến, tích cực thực hiện nhiều hoạt động ý nghĩa, nhiều sự việc Báo làm đáp ứng yêu cầu công tác Hội Phụ nữ và bạn đọc, không thể nào quên.

Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội Ngô Thị Thanh Hằng trao Bằng khen của  Thủ tướng Chính phủ cho BBT Báo PNTĐ dịp kỷ niệm 30 năm ngày Báo  ra số đầu tiên. Ảnh: Nguyễn Thực

Nhân các ngày lễ lớn của đất nước và Thủ đô, Báo đã tổ chức “Trình diễn Áo dài Hà Nội”, “Thi tiếng hát nữ CNLĐ các khu Công nghiệp và Chế xuất”. Báo đã tổ chức xây dựng nhiều điểm trường cho học sinh vùng sâu, xây tặng hàng chục ngôi nhà cho các hộ gia đình liệt sĩ, thương binh, phụ nữ nghèo ở Thủ đô và nhiều tỉnh vùng sâu vùng xa (Điện Biên, Quảng Trị,  Quảng Bình, Nghệ An, Thanh Hóa, Bà Rịa-Vũng Tàu...). Báo tổ chức nhiều cuộc thi viết trên báo hết sức ý nghĩa: Viết về Mẹ, viết về bảo vệ hạnh phúc gia đình, viết về ATGT và VMĐT...

Đặc biệt cuộc thi “Viết về cuốn sách yêu thích của em” diễn ra trong hơn 1 thập kỷ không chỉ giúp cho các thế hệ học sinh phổ thông yêu đọc sách hơn, yêu môn Văn hơn, học cách viết bình luận văn học, mà từ đó Báo đã nhân lên thành hoạt động xây dựng thư viện xanh, kêu gọi các doanh nghiệp trợ giúp cho nhiều trường phổ thông vùng khó khăn xây dựng được thư viện cho học sinh. Các hoạt động từ thiện của Báo đến với người nghèo, với vùng khó khăn, bền bỉ trong gần 40 năm qua đã đạt nhiều chục tỷ đồng.

Uy tín của Báo PNTĐ qua thời gian càng được nhân lên bởi các vụ việc “đứng về lẽ phải”, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của những người bị xâm hại. Rất nhiều những vụ việc PV của Báo đã theo đuổi 5 năm, 10 năm, 15 năm, 20 năm... thì mới đạt kết quả. Một trong những vụ việc kéo dài 21 năm, trải qua hàng chục phiên Tòa dân sự (sơ thẩm, phúc thẩm, giám đốc thẩm...), Báo đã bảo vệ 1 gia đình có công với nước, kinh tế khó khăn (sinh sống bằng bán bánh mì vỉa hè quận Hoàn Kiếm; người vợ là em liệt sĩ, người chồng là thương binh và là cựu tù vượt ngục thời chống Mỹ), lấy lại được căn nhà nhỏ trên tầng 2 phố Trần Hưng Đạo (bị người bán lật lọng chiếm đoạt) cho 4 thế hệ sinh sống. Sau khi nhận được quyết định nhà mang tên mình, chỉ có 10 ngày sau đó người CCB thương binh bước qua tuổi 80 đã tạ thế vì tuổi cao bệnh nặng, ông trăng trối với vợ con: “Phải luôn biết ơn Báo PNTĐ”.

Báo Phụ nữ Thủ đô chính thức ra mắt báo điện tử tại địa chỉ: baophunuthudo.vn.

Nhiều sự việc liên quan đến bảo vệ sự chân thực của lịch sử dân tộc cũng được Báo tích cực tham gia. Một trong đó là sự kiện soạn thảo Lời tuyên bố đầu hàng cho Đại tướng Dương Văn Minh - Tổng thống chế độ ngụy quyền Sài Gòn đọc trên Đài phát thanh trưa 30/4/1975. Phóng viên của Báo PNTĐ đã cùng các đồng nghiệp các đài/ báo bạn, tìm kiếm các chứng cứ từ nhiều phía, để chứng minh sự chân thực của lịch sử. Thật tự hào, Trung tá Chính ủy Lữ đoàn Xe tăng 203 Bùi Văn Tùng, người sĩ quan Quân đội Nhân dân Việt Nam từng được Chủ tịch nước Tôn Đức Thắng ôm hôn biểu dương chiến công ngay sau ngày miền Nam giải phóng; trải qua gần 50 năm, tháng 10/2023 cố Đại tá Chính ủy Bùi Văn Tùng đã được Đảng, Nhà nước truy phong Danh hiệu Anh hùng LLVTND!

Câu chuyện đầy xúc động về liệt sĩ - bác sĩ Đặng Thùy Trâm, cô gái trí thức Hà Nội lên đường vào chiến trường cứu chữa thương binh chống Mỹ xâm lược, đã ngã xuống ở miền Nam để lại cuốn nhật ký lay động lòng người, do cựu binh Mỹ nhặt được và cất giữ. Cuộc kiếm tìm quê hương và người thân của liệt sĩ Đặng Thùy Trâm được một nữ nhà văn xúc động viết bài báo đầu tiên đăng trên Báo PNTĐ.

Từ bài báo đó đã đưa người thân, bạn bè của nữ liệt sĩ đến với công chúng. Sau này cuốn nhật ký của bác sĩ Đặng Thùy Trâm được cựu binh Mỹ trao trả lại cho gia đình, được xuất bản và được dịch ra nhiều thứ tiếng, đã in đậm trong lòng các thế hệ người Việt Nam và bạn bè quốc tế cũng như các cựu binh Mỹ. Năm 2014, Nhật ký Đặng Thùy Trâm được dịch sang tiếng Nga, và cụ bà thân mẫu Anh hùng Đặng Thùy Trâm - dược sĩ Doãn Ngọc Trâm, lúc đó 90 tuổi, đã tự hào thay mặt con gái liệt sĩ sang Matxcova dự lễ ra mắt sách trong tình cảm yêu mến kính trọng sâu sắc của mọi người...

Một trong những “cây bút” tên tuổi của Báo PNTĐ là nhà văn, nhà báo Lý Thị Trung (sinh năm 1930, tên thật là Nguyễn Thị Minh Ngọ). Bà được bạn đọc biết đến và đồng nghiệp yêu mến là một cây bút lão niên trưởng thành qua 2 cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ. Bà đã gắn bó với nghiệp cầm bút từ khi mới chỉ là cô nữ sinh 15 tuổi đi theo cách mạng, là học viên khóa 1 Lớp dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng mở ở Chiến khu năm 1949 trong kháng chiến chống thực dân Pháp. 

 Nhà văn Lý Thị Trung cũng chính là người thực hiện sự chỉ đạo của Chủ tịch Hội LHPN Hà Nội Phương Kim Dung, tổ chức xuất bản Báo PNTĐ vào thời điểm đất nước ta bắt đầu chuyển mình vào công cuộc Đổi mới. Số báo đầu tiên ra mắt vào dịp kỷ niệm 41 năm Cách mạng Tháng Tám -19/8/1986, khi ấy bà đã 56 tuổi. Sau khi Báo PNTĐ có Giấy phép xuất bản chính thức, bà còn tiếp tục là Trưởng ban Biên tập của Báo nhiều năm sau đó. 

Nhiều cán bộ, phóng viên của Báo PNTĐ qua nhiều thời kỳ đã có nhiều đóng góp và được bạn đọc yêu mến như nhà báo - Tổng Biên tập Lê Thị Túy, nhà báo - Phó Tổng Biên tập Nguyễn Thị Hường (Hương Huyền), nhà báo - Tổng Biên tập Trần Thu Hằng, nhà thơ Giáng Vân, nhà thơ Trương Thị Kim Dung... đã góp phần ghi dấu ấn Báo PNTĐ trong làng báo và trong lòng bạn đọc. Nhiều tác phẩm báo chí, nhiều loạt bài điều tra, phóng sự điều tra... đăng trên Báo PNTĐ đã hết sức thu hút bạn đọc, gợi ý các cơ quan chức năng giải quyết sự việc.

Điển hình có thể kể đến bài báo “Xin hãy lắng nghe tiếng kêu cứu của các nữ cựu thanh niên xung phong” nêu việc hơn chục nữ thanh niên xung phong đã cao tuổi, đang phải sống đơn thân trong khu nhà kho xuống cấp, dột nát, của Công ty May Chiến Thắng (tại quận Ba Đình, Hà Nội). Ngay lập tức đồng chí Nguyễn Quốc Triệu - nguyên Chủ tịch UBND TP Hà Nội đã xuống tận nơi xem xét, và ngay sau đó đã chỉ đạo Thành phố cấp căn hộ chung cư ở KĐT Đền Lừ cho các nữ cựu thanh niên xung phong.

Có những người phụ nữ khi gặp bất hạnh trong gia đình, đến mức chỉ muốn tìm đến cái chết, nhưng nhờ Báo tư vấn, hỗ trợ, đã vượt qua và đã tìm thấy niềm vui mới. Điển hình là nữ dịch giả Trần Minh T. Bà là một nữ trí thức Hà Nội, hết lòng phụng dưỡng bố mẹ chồng và chăm nuôi con nhỏ để chồng ra nước ngoài học lên tiến sĩ. Nhưng khi chồng bà thành đạt về nước, thì một mực ly hôn, bởi ông đã có người phụ nữ chung sống ở nước ngoài. Bà T lúc đó đã ở tuổi trung niên, tưởng rằng sự hy sinh của mình sẽ được chồng trân trọng, không ngờ ông thẳng tay rũ bỏ. Bà quá thất vọng, suy sụp tinh thần. May có người khuyên nên đến Báo PNTĐ xin giúp đỡ. Báo đã tư vấn, trợ giúp cho bà T. Sau đó ở tuổi xế chiều nhưng bà đã chuyển hướng đầu tư học ngoại ngữ tiếng Anh “để giết thời gian”, không ngờ bà đã nhanh chóng trở thành một nữ dịch giả nổi tiếng thế giới với nhiều bộ sách chuyển ngữ sang tiếng Việt được xuất bản ở Việt Nam. Ngoài 70 tuổi, bà đã được Đan Mạch mời sang nước bạn để trao tặng giải thưởng “Dịch giả xuất sắc dịch truyện cổ Andersen”...

Ra đời trong “Đổi mới”, phát triển cùng “Đổi mới”, với 39 năm xây dựng, cống hiến và trưởng thành, Báo PNTĐ hôm nay hòa trong nhịp đập của giới báo chí cả nước, hướng tới 100 năm Báo chí Cách mạng, vẫn luôn nỗ lực vươn lên không ngừng, luôn là người bạn thân thiết của giới nữ và của bạn đọc.