Khi sự gian lận giết chết công bằng và ước mơ

Là một người từng gắn bó hàng chục năm với sự nghiệp giáo dục, đặc biệt là với công tác tổ chức các kỳ thi quan trọng, tôi đã chứng kiến không ít những câu chuyện vui buồn, thành công và cả thất bại của biết bao thế hệ học trò. Trong đó, cảm xúc của tôi luôn trộn lẫn sự trân trọng đối với những nỗ lực không ngừng nghỉ của các em học sinh, sự nghiêm túc của đội ngũ giáo viên và cán bộ coi thi, cũng như niềm tin vào sự công bằng, minh bạch của từng kỳ thi. Bởi lẽ, tôi hiểu rõ hơn ai hết, một kỳ thi không chỉ là thước đo kiến thức mà còn là bản lề định đoạt tương lai, là điểm tựa cho những ước mơ chắp cánh.

Thế nhưng, khi đọc tin tức về vụ việc "Khởi tố 06 bị can về tội giả mạo trong công tác" tại Thanh Hóa trên trang tin conganthanhhoa.gov.vn liên quan đến kỳ thi vào lớp 10 năm học 2024-2025, một nỗi buồn sâu sắc, xen lẫn sự phẫn nộ và bất bình không ngừng dấy lên trong tôi. Điều này không chỉ đơn thuần là một vụ việc vi phạm pháp luật, mà còn là một vết sẹo lớn, làm tổn thương niềm tin vào nền giáo dục, gieo rắc sự bất công và có thể hủy hoại cả một thế hệ.

Bài báo đã chỉ rõ: "Phòng Cảnh sát kinh tế Công an tỉnh phát hiện tại kỳ thi vào lớp 10 năm học 2024 – 2025 trên địa bàn tỉnh có nhiều thí sinh có điểm thi cao bất thường nên đã tập trung xác minh, làm rõ. Kết quả xác minh ban đầu đã xác định, tại Hội đồng thi THPT Tĩnh Gia 4, kỳ thi vào lớp 10, năm học 2024 – 2025 có bài thi của một thí sinh có sửa chữa, xóa và ghi thêm đáp án vào bài thi." Và sau đó, Cơ quan Cảnh sát điều tra (CSĐT) Công an tỉnh Thanh Hóa đã khởi tố 06 bị can về tội giả mạo trong công tác theo điều 359 Bộ luật hình sự 2015.

Ảnh minh hoạ

Chỉ riêng việc một bài thi bị sửa chữa, xóa và ghi thêm đáp án đã đủ để gây rúng động, nhưng con số "nhiều thí sinh có điểm thi cao bất thường" mới thực sự là hồi chuông cảnh báo về một đường dây, một sự cấu kết có hệ thống. Điều này khiến tôi không khỏi rùng mình khi nghĩ đến những thí sinh khác – những em học sinh ngày đêm miệt mài đèn sách, dồn hết tâm huyết và công sức để chuẩn bị cho kỳ thi quan trọng nhất cuộc đời mình. Các em đã phải đối mặt với áp lực tâm lý nặng nề, căng thẳng từng giờ từng phút để đạt được kết quả xứng đáng. Vậy mà, chỉ vì sự vụ lợi cá nhân, vì những hành vi giả mạo trắng trợn, công sức của các em có thể đã bị chà đạp, cơ hội của các em có thể đã bị cướp mất một cách tàn nhẫn.

Tôi vẫn nhớ như in những quy định về việc bảo mật đề thi, việc niêm phong bài thi, việc chấm thi độc lập và thậm chí là phúc khảo bài thi. Tất cả đều hướng tới một mục tiêu duy nhất: đảm bảo rằng mỗi điểm số mà thí sinh nhận được là hoàn toàn khách quan, phản ánh đúng năng lực thực chất của các em. Vậy mà, những người được giao trọng trách bảo vệ sự công bằng đó lại chính là những kẻ lợi dụng chức vụ, quyền hạn để "phù phép" kết quả thi, "cố tình nâng điểm cho thí sinh làm sai lệch kết quả thi".

Hậu quả của những hành vi gian lận này là vô cùng nặng nề và mang tính hệ lụy. Đầu tiên và dễ thấy nhất, đó là sự mất đi cơ hội của những thí sinh thực sự có năng lực. Một suất học, một vị trí trong trường chuyên, lớp chọn có thể đã bị chiếm đoạt bởi một người không xứng đáng. Điều này không chỉ gây ra sự bất công mà còn gieo mầm cho sự thất vọng, chán nản trong lòng những em học sinh giỏi, khiến các em mất đi niềm tin vào giá trị của sự nỗ lực và học tập chân chính.

Xa hơn, sự gian lận trong thi cử còn có thể thay đổi cuộc đời của một con người theo chiều hướng xấu đi. Một thí sinh được nâng điểm có thể vào được ngôi trường không phù hợp với năng lực thực sự của mình, dẫn đến việc gặp khó khăn trong học tập, không theo kịp chương trình, thậm chí là bỏ học. Điều này không chỉ lãng phí thời gian, công sức của bản thân mà còn ảnh hưởng đến nguồn lực xã hội. Ngược lại, một thí sinh có năng lực nhưng bị tước mất cơ hội có thể phải rẽ sang một hướng khác, không được phát huy hết tiềm năng, và có thể mang theo sự ấm ức, bất mãn suốt cuộc đời.

Nghiêm trọng hơn, hành vi này gây ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín của ngành giáo dục, mất đi sự công bằng đối với các thí sinh trong quá trình thi tuyển, mất lòng tin trong Nhân dân. Ngành giáo dục, vốn dĩ là cái nôi ươm mầm tri thức, đạo đức và nhân cách, lại bị những hành vi tiêu cực này làm hoen ố. Niềm tin của xã hội vào sự minh bạch, công bằng của các kỳ thi sẽ bị xói mòn nghiêm trọng. Khi niềm tin ấy mất đi, cả hệ thống giáo dục sẽ phải đối mặt với những thách thức lớn trong việc thực hiện sứ mệnh cao cả của mình. Phụ huynh sẽ hoài nghi về kết quả thi của con em mình, học sinh sẽ cảm thấy nản lòng khi thấy những kẻ gian lận vẫn ung dung đạt được mục tiêu, và giáo viên – những người tận tâm với nghề – cũng sẽ cảm thấy chạnh lòng trước những "con sâu làm rầu nồi canh".

Trong bối cảnh toàn xã hội đang nỗ lực xây dựng một nền giáo dục công bằng, chất lượng, hướng tới phát triển con người toàn diện, thì những vụ việc như thế này lại đi ngược lại hoàn toàn với những mục tiêu cao đẹp đó. Nó cho thấy những lỗ hổng trong công tác quản lý, giám sát, và hơn hết là sự xuống cấp của đạo đức nghề nghiệp.

Tôi mong rằng, vụ việc này sẽ là một bài học đắt giá, một hồi chuông cảnh tỉnh cho tất cả những người đang làm công tác giáo dục và những người có liên quan đến các kỳ thi. Cần phải có những biện pháp răn đe mạnh mẽ hơn nữa, không chỉ dừng lại ở việc xử lý hình sự mà còn phải có những hình thức xử lý hành chính nghiêm khắc, loại bỏ vĩnh viễn những cá nhân biến chất ra khỏi môi trường giáo dục. Đồng thời, cần rà soát lại toàn bộ quy trình thi cử, bổ sung những kẽ hở (nếu có), tăng cường công tác kiểm tra, giám sát nội bộ để ngăn chặn triệt để mọi hành vi gian lận.

Hơn ai hết, tôi tin rằng đại đa số giáo viên và cán bộ giáo dục đều là những người tâm huyết, tận tụy với nghề. Những vụ việc tiêu cực như thế này không thể làm lu mờ đi những giá trị tốt đẹp mà họ đang ngày đêm vun đắp. Tuy nhiên, mỗi chúng ta cần phải tự ý thức được trách nhiệm của mình, cùng nhau chung tay bảo vệ sự trong sạch của các kỳ thi, bảo vệ tương lai của thế hệ trẻ và bảo vệ uy tín của nền giáo dục nước nhà.

Tôi muốn nhấn mạnh rằng, sự công bằng trong giáo dục, đặc biệt là trong các kỳ thi, không chỉ là một khẩu hiệu mà phải là một giá trị cốt lõi, được bảo vệ bằng mọi giá. Chỉ khi đó, mỗi học sinh mới thực sự có cơ hội phát triển tối đa tiềm năng của mình, và xã hội mới có thể xây dựng được một thế hệ công dân tài đức, xứng đáng với niềm tin và kỳ vọng của toàn dân.

* Bài viết thể hiện quan điểm của tác giả