Chính quyền địa phương 2 cấp: Làm rõ 3 vấn đề về Nghị định 124
(Chinhphu.vn) - Qua gần hai tháng triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp trong lĩnh vực công tác dân tộc, tín ngưỡng và tôn giáo theo Nghị định số 124/2025/NĐ-CP của Chính phủ, nhiều địa phương vẫn còn lúng túng trong quá trình thực hiện.
Theo ông Phí Mạnh Thắng – Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Dân tộc và Tôn giáo, thực tế cho thấy có 3 nhóm vấn đề nổi bật cần được làm rõ và tháo gỡ để bảo đảm hiệu quả quản lý nhà nước.
Ông Phí Mạnh Thắng – Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Dân tộc và Tôn giáo - Ảnh: VGP/Sơn Hào
Thứ nhất, liên quan đến các thủ tục hành chính sau phân cấp
Nghị định số 124/2025/NĐ-CP là một bước tiến mạnh mẽ trong cải cách thủ tục hành chính. Theo đó, Bộ Dân tộc và Tôn giáo đã cắt giảm 78/108 thủ tục hành chính, đạt tỷ lệ 72,2%, vượt xa chỉ tiêu tối thiểu 30% mà Chính phủ đề ra. Việc này đi kèm với phân quyền, phân cấp rõ ràng giữa cấp tỉnh và cấp xã.
Tuy nhiên, một số địa phương tỏ ra lo ngại việc cắt giảm nhiều như vậy liệu có dẫn đến buông lỏng quản lý?
Ông Phí Mạnh Thắng khẳng định: "Hoàn toàn không có chuyện buông lỏng quản lý. Bộ và các Sở vẫn có đầy đủ chức năng kiểm tra, giám sát, cả thường xuyên, đột xuất và định kỳ. Vì vậy, công tác quản lý không những không bị buông lỏng mà còn được tăng cường hơn".
Phân cấp và đơn giản hóa thủ tục không đồng nghĩa với giảm trách nhiệm, mà ngược lại, tăng cường sự chủ động và minh bạch trong thực hiện quản lý nhà nước. Đây là tinh thần chung trong cải cách hành chính hiện nay: giảm thủ tục, giảm trung gian, nhưng tăng trách nhiệm và hiệu quả.
Ông Phí Mạnh Thắng cho biết thêm, về thực thi thủ tục hành chính sau khi chuyển giao từ cấp huyện về cấp xã, sẽ có 3 tình huống cụ thể.
Trường hợp thứ nhất, hồ sơ đang xử lý dở dang ở cấp huyện sẽ được chuyển giao về cấp xã để tiếp tục xử lý theo thẩm quyền. Trường hợp hai, hồ sơ đã xử lý xong và có thời hạn, đến khi hết thời hạn thì tổ chức, cá nhân phải làm lại thủ tục với cấp xã. Trường hợp ba, hồ sơ đã xử lý và không có thời hạn thì vẫn giữ nguyên giá trị, không cần làm lại.
Việc này góp phần bảo đảm tính liên tục trong quản lý hành chính, đồng thời định vị rõ thẩm quyền mới, giúp người dân và tổ chức không bị gián đoạn khi thực hiện các quyền và nghĩa vụ liên quan đến tôn giáo, tín ngưỡng hay công tác dân tộc.
Thứ hai, liên quan đến việc áp dụng pháp luật
Các địa phương băn khoăn rằng quy định trong Nghị định 124/2025/NĐ-CP có một số điểm không thống nhất với các văn bản pháp luật khác như Luật Tín ngưỡng, Tôn giáo hoặc các Nghị định như 95, 127, 05...
Ông Phí Mạnh Thắng lý giải, theo Nghị quyết 190/2025/QH15 (có hiệu lực thi hành từ ngày 19/2/2025) và Luật Tổ chức chính quyền địa phương, trong giai đoạn thực hiện mô hình chính quyền 2 cấp, Chính phủ được quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật để điều chỉnh, quy định lại những nội dung khác luật. Thời hạn áp dụng đặc biệt này kéo dài đến ngày 1/3/2027.
Ví dụ, những nội dung trong Luật Tín ngưỡng, Tôn giáo hiện nay đang quy định là (A), nhưng Nghị định số 124/2025/NĐ-CP quy định là (B) thì không trái luật. Điều này phản ánh sự chủ động thích ứng trong hệ thống pháp luật, phù hợp với yêu cầu đổi mới mô hình tổ chức bộ máy hành chính trong giai đoạn hiện nay.
Chậm nhất đến ngày 1/3/2027, các văn bản liên quan đến phân cấp theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp phải được hoàn thiện dưới hình thức sửa đổi, bổ sung, thay thế hoặc ban hành mới
Thứ ba, vị trí, vai trò của cơ quan chuyên môn trong bối cảnh mới
Còn địa phương có ý kiến là hiện nay theo quy định của một số văn bản quy phạm pháp luật hiện hành, có giao nhiệm vụ cho cơ quan chuyên môn (trước đây là Ban Dân tộc, Ban Tôn giáo) giúp UBND cấp tỉnh. Nhưng trong Nghị định số 124/2025/NĐ-CP lại giao thẩm quyền, một là cho cấp tỉnh, hai là giao cho cấp xã mà không giao cho cơ quan chuyên môn.
Về việc này, ông Phí Mạnh Thắng giải thích, Nghị định số 124/2025/NĐ-CP đang thực hiện theo đúng quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Trong đó, quy định cơ quan trung ương chỉ phân cấp, phân quyền cho chính quyền địa phương. Mà chính quyền địa phương bây giờ chỉ có 2 cấp: một là phân cấp cho cấp tỉnh, hai là phân cấp cho cấp xã, và không phân cấp, phân quyền cho cơ quan chuyên môn.
Luật Tổ chức chính quyền địa phương cũng còn có một quy định là giao cho chính quyền địa phương hoặc người đứng đầu chính quyền địa phương có trách nhiệm phân cấp, phân quyền lại cho cơ quan chuyên môn để thực hiện một số nhiệm vụ, quyền hạn mà hiện nay đang giao cho UBND hoặc Chủ tịch UBND tỉnh.
Ông Thắng cũng đưa ra gợi ý cho các tỉnh, thành phố học hỏi kinh nghiệm của hai địa phương là Thanh Hóa và Cao Bằng. Sau khi có Nghị định số 124/2025/NĐ-CP, Chủ tịch UBND hai tỉnh trên đã ban hành những quyết định phân cấp, phân quyền cho Sở Dân tộc và Tôn giáo thực hiện một số nhiệm vụ thuộc thẩm quyền của UBND tỉnh được quy định trong Nghị định số 124/2025/NĐ-CP.
Mô hình mới – Cơ hội mới trong quản lý dân tộc, tín ngưỡng, tôn giáo
Nghị định 124/2025/NĐ-CP không chỉ đơn thuần là một văn bản hướng dẫn hành chính, mà là một bước đột phá quan trọng trong quá trình xây dựng mô hình chính quyền địa phương tinh gọn, hiệu quả, gần dân và sát thực tế hơn.
Ba nhóm vấn đề mà nhiều địa phương còn băn khoăn cho thấy quá trình chuyển đổi đang diễn ra với nhiều thách thức, nhưng đồng thời cũng mở ra nhiều cơ hội để các địa phương tự chủ hơn, linh hoạt hơn và chủ động hơn trong công tác dân tộc, tín ngưỡng, tôn giáo.
Theo lộ trình, đến ngày 1/3/2027, tất cả văn bản liên quan trong các lĩnh vực phân cấp phải được sửa đổi, bổ sung, thay thế hoặc ban hành mới. Việc thống nhất pháp lý và xác định rõ vai trò của các cấp, ngành là yếu tố then chốt để mô hình chính quyền 2 cấp hoạt động hiệu quả, mang lại lợi ích thiết thực cho người dân và cộng đồng tôn giáo trên toàn quốc.
Sơn Hào
Link nội dung: https://www.dulichgiaitri.vn/chinh-quyen-dia-phuong-2-cap-lam-ro-3-van-de-ve-nghi-dinh-124-a228387.html