Giữ vững giá trị xuất khẩu gạo Việt từ những sản phẩm chất lượng, độc quyền

Để tiếp cận thị trường xuất khẩu, vùng nguyên liệu phải bảo đảm chất lượng cao và giá thành sản xuất thấp nhằm mang lại lợi nhuận cho doanh nghiệp và người dân - Ảnh minh họa

Xuất khẩu vươn lên hạng nhì toàn cầu

Năm 2024 khép lại với kỷ lục mới của ngành lúa gạo Việt Nam khi khối lượng xuất khẩu đạt khoảng 9 triệu tấn, mang về 5,7 tỷ USD, tăng lần lượt 11% và 24% so với năm 2023. Đây là mức cao nhất trong lịch sử, đồng thời khẳng định gạo vẫn là một trong những mặt hàng nông sản chiến lược, giữ vai trò trụ cột trong nền kinh tế nông nghiệp.

Bước sang năm 2025, xuất khẩu gạo tiếp tục duy trì đà tăng trưởng. Chỉ trong 15 ngày đầu tháng 1, Việt Nam đã xuất khẩu gần 269.000 tấn gạo, đạt kim ngạch hơn 165 triệu USD, tăng mạnh so với cùng kỳ.

Theo các tổ chức quốc tế, trong nửa đầu năm 2025, Việt Nam đã chính thức vượt qua Thái Lan để trở thành nước xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới, chỉ sau Ấn Độ. Khối lượng gạo xuất khẩu đạt hơn 4,7 triệu tấn, trong khi Thái Lan chỉ đạt khoảng 3,7 triệu tấn.

Đáng chú ý, phân khúc gạo chất lượng cao của Việt Nam, gồm ST24, ST25 và các giống gạo thơm, đang ngày càng khẳng định vị thế ở những thị trường khó tính như EU, Mỹ, Hàn Quốc và Nhật Bản. Đây được coi là hướng đi bền vững trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt.

Ông Đỗ Hà Nam, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), nhận định, tuy lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam chỉ tăng nhẹ trong 7 tháng qua, nhưng đây là tín hiệu rất tích cực khi Thái Lan bị giảm mạnh về lượng gạo xuất khẩu. Nhiều thương nhân Thái Lan đã bày tỏ sự thán phục với ngành lương thực Việt Nam vì gạo xuất khẩu của Việt Nam vẫn tăng trong khi nhiều nước bị giảm.

Theo các chuyên gia, xuất khẩu gạo Việt Nam duy trì đà tăng trưởng nhờ xây dựng được thị trường riêng biệt với những dòng gạo đặc trưng như OM, DT8, ST… Đây là những sản phẩm độc quyền của Việt Nam, được nhiều quốc gia trên thế giới ưa chuộng. Không chỉ vậy, nhu cầu gạo Việt Nam tại các thị trường khác, đặc biệt là châu Phi, cũng đang tăng mạnh.

Chủ tịch Hiệp hội ngành hàng Lúa gạo Việt Nam (VIETRISA) ông Bùi Bá Bổng nhấn mạnh, nói đến xuất khẩu thì cốt lõi vẫn là sản xuất, mà nền tảng chính là vùng nguyên liệu. Việt Nam có lợi thế lớn với nền tảng sản xuất lúa gạo hàng đầu Đông Nam Á, tiệm cận trình độ thế giới và đã đạt nhiều bước tiến vượt bậc.

Để tiếp cận thị trường xuất khẩu, vùng nguyên liệu phải bảo đảm chất lượng cao và giá thành sản xuất thấp nhằm mang lại lợi nhuận cho doanh nghiệp và người dân. Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp ở Đồng bằng sông Cửu Long đang được triển khai hiệu quả và có thể mở rộng ra các vùng khác, vừa giữ vững an ninh lương thực quốc gia, vừa nâng cao năng lực xuất khẩu.

Tuy nhiên, doanh nghiệp khó có thể tự xây dựng vùng nguyên liệu; nhiệm vụ này cần sự tham gia của nông dân liên kết thông qua HTX, chính quyền địa phương và hệ thống khuyến nông địa phương. Đây chính là mấu chốt để hình thành vùng nguyên liệu bền vững.

Gạo Việt Nam hiện đã xây dựng được thương hiệu riêng, được nhiều thị trường ưa chuộng, cung không đủ cầu. Giá xuất khẩu bình quân đạt 514 USD/tấn, cho thấy bước tiến tích cực. Ông Đỗ Hà Nam cũng đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng các cơ quan liên quan quan tâm, hỗ trợ để tận dụng tốt cơ hội này, đồng thời mở rộng thị trường sang Nhật Bản, Hàn Quốc và châu Phi. 

Về lâu dài, cần phát triển giống gạo chất lượng cao và xây dựng vùng chuyên canh. Đặc biệt, gạo ST25 được kiều bào trên thế giới đánh giá rất ngon, thể hiện "tình yêu đi qua dạ dày" và góp phần nâng cao hình ảnh quốc gia.

Đỗ Hương

Tham khảo thêm

Tham khảo thêm

Phản hồi kiến nghị về siết điều kiện xuất khẩu gạo

Tham khảo thêm

Việt Nam, Indonesia nhất trí thúc đẩy ký kết hiệp định thương mại gạo