Tin liên quan
Kỳ cuối: Ngoại giao Việt Nam trong kỷ nguyên mới
Kỳ 2: Dấu ấn ngoại giao Việt Nam trên trường quốc tế
Kỳ 1: Di sản bất biến trong hành trình ngoại giao Việt Nam
Đối ngoại Việt Nam trong kỷ nguyên mới
Trong một thế giới đầy biến động, những giá trị cốt lõi mà Chủ tịch Hồ Chí Minh để lại: “độc lập, tự chủ”, “thêm bạn bớt thù”, “dĩ bất biến, ứng vạn biến” vẫn giữ nguyên giá trị định hướng. Nguyên Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Đặng Đình Quý khẳng định, đường lối đối ngoại Việt Nam với nền tảng tư tưởng Hồ Chí Minh luôn đặt lợi ích quốc gia dân tộc lên hàng đầu, đồng thời phù hợp với luật pháp quốc tế và thích ứng sáng tạo trong kỷ nguyên công nghệ 4.0. Từ nền tảng đó, ngành ngoại giao hôm nay tập trung vào 3 định hướng chiến lược gồm: Xây dựng nền ngoại giao hiện đại, văn minh; phát triển ngoại giao văn hóa và kinh tế như những trụ cột quan trọng và đầu tư cho nguồn nhân lực ngoại giao chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu mới của thời đại số.
Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, ngoại giao Việt Nam phải “làm sâu sắc hơn trường phái ngoại giao cây tre và phương châm dĩ bất biến, ứng vạn biến”, vừa kiên định nguyên tắc, vừa linh hoạt trong sách lược.
Ngoại giao kinh tế ngày càng trở thành động lực trung tâm trong phục vụ phát triển. Phó Vụ trưởng Vụ Ngoại giao Kinh tế Luyện Minh Hồng cho rằng, đây không chỉ còn là xúc tiến thương mại hay thu hút đầu tư, mà đã mở rộng ra ngoại giao khoa học - công nghệ, ngoại giao xanh nhằm phục vụ chuyển đổi số và ứng phó biến đổi khí hậu. Từ chỗ tập trung “bảo vệ độc lập”, trọng tâm ngoại giao đã chuyển sang “phục vụ phát triển”.
Việt Nam hiện tham gia 16 hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, trở thành mắt xích trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Trong giai đoạn tới, ngoại giao kinh tế sẽ tập trung vào 3 trọng điểm: Hỗ trợ doanh nghiệp vươn ra quốc tế, xây dựng hệ sinh thái liên kết giữa doanh nghiệp trong và ngoài nước; thu hút FDI chất lượng cao gắn với chuyển đổi xanh, chuyển đổi số và chủ động tham gia định hình luật chơi mới trong thương mại điện tử, kinh tế số.
Nguyên Thứ trưởng Đoàn Xuân Hưng nhấn mạnh, ngoại giao kinh tế chỉ hiệu quả khi có sự phối hợp đồng bộ giữa tất cả các trụ cột: Chính trị, văn hóa, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài. Ông khẳng định, cán bộ ngoại giao phải “dám mạnh dạn, dám có chính kiến, dám đề xuất ý tưởng mới”, bởi sự phát triển của đất nước đòi hỏi mỗi người làm ngoại giao cần phải thực sự có bản lĩnh và sáng tạo.
Cùng với ngoại giao kinh tế, ngoại giao văn hóa đã trở thành sợi dây mềm mại lan tỏa hình ảnh Việt Nam. Chủ tịch nước Lương Cường nhấn mạnh, ngoại giao Việt Nam xuyên suốt lịch sử đã thể hiện trí tuệ và bản lĩnh của một dân tộc yêu chuộng hòa bình, hòa hiếu và nhân văn. Tiếp nối tinh thần “ngoại giao toàn dân” mà Chủ tịch Hồ Chí Minh khởi xướng, ngày nay Việt Nam sử dụng văn hóa như một công cụ kết nối đa dạng, từ áo dài, thơ ca, ẩm thực đến du lịch, thể thao, điện ảnh. Đặc biệt, kiều bào Việt Nam ở 130 quốc gia và vùng lãnh thổ đã trở thành cầu nối quan trọng trong giao lưu văn hóa và thương mại. Các festival, sự kiện văn hóa quốc tế, những ngày Việt Nam ở nước ngoài đã tạo sức lan tỏa mạnh mẽ, giúp hình ảnh Việt Nam trở nên gần gũi, thân thiện và giàu bản sắc.
Phát triển nguồn nhân lực số
Ngành ngoại giao Việt Nam cũng đang chuyển mình từ mô hình “truyền thống” sang “thông minh”, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số, trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn để nâng cao hiệu quả hoạt động. Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, ngành phải xây dựng hình ảnh “chuyên nghiệp - hiện đại - văn minh - nhân văn”, đồng thời phát triển mạnh mẽ ngoại giao số, ngoại giao xanh, gắn kết mục tiêu phát triển bền vững với đối ngoại. Cơ chế đa kênh - toàn diện - phối hợp chặt chẽ giữa đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước và ngoại giao nhân dân cũng đang được triển khai đồng bộ, tạo nên sức mạnh tổng hợp để củng cố vị thế đất nước trong bối cảnh toàn cầu biến động khó lường.
Một yếu tố then chốt quyết định thành công của ngoại giao trong kỷ nguyên mới chính là nguồn nhân lực. Nguyên Thứ trưởng Đoàn Xuân Hưng thẳng thắn chỉ ra rằng đội ngũ cán bộ ngoại giao kinh tế hiện nay còn mỏng, cần được đào tạo mạnh mẽ hơn để thích ứng với yêu cầu thời cuộc. Thế hệ nhà ngoại giao mới không chỉ cần kiến thức đa ngành, từ chính trị, kinh tế đến công nghệ, văn hóa, mà còn phải giỏi ngoại ngữ, am hiểu công nghệ số, có tư duy chiến lược và bản lĩnh chính trị vững vàng.
Đặc biệt, nguyên Thứ trưởng Đoàn Xuân Hưng nhấn mạnh đến tố chất “dám” của cán bộ ngoại giao: Dám nói, dám làm và dám chịu trách nhiệm.
Về định hướng đối ngoại trong kỷ nguyên mới, Bí thư Trung ương Đảng, Chánh Văn phòng Trung ương Đảng, nguyên Trưởng ban Đối ngoại Trung ương Lê Hoài Trung nhận định, thực tiễn 80 năm qua đã khẳng định ngoại giao Việt Nam là một trụ cột quan trọng, góp phần giữ vững độc lập, chủ quyền, tạo dựng thế đan xen lợi ích chiến lược với các nước lớn, đối tác chủ chốt, láng giềng và khu vực. Đây là tiền đề để Việt Nam tích lũy thế và lực, bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Trong bối cảnh thế giới biến động nhanh, trật tự đa cực nổi lên, cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn gay gắt, các vấn đề toàn cầu ngày càng phức tạp, yêu cầu đặt ra cho đối ngoại Việt Nam càng lớn.
Theo Bí thư Trung ương Đảng Lê Hoài Trung, để vững bước tiến vào kỷ nguyên mới, đối ngoại cần liên tục hoàn thiện về nhận thức, đổi mới sáng tạo về tư duy, chủ động và khéo léo trong biện pháp, thực hiện tốt vai trò kiến tạo, định hình cục diện thuận lợi cho đất nước, bảo đảm hòa bình, ổn định để phát triển.
Trước hết, cần tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo toàn diện của Đảng đối với công tác đối ngoại, qua đó phát huy sức mạnh tổng hợp của ba trụ cột: Đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước và đối ngoại nhân dân. Đây là bài học xuyên suốt trong suốt chặng đường 80 năm qua, bảo đảm sự thống nhất từ nhận thức đến hành động, giúp ngoại giao thấm sâu và trở thành động lực trong mọi lĩnh vực phát triển của đất nước.
Ngoại giao không chỉ góp phần giữ vững chủ quyền, xử lý các vấn đề trên biển phù hợp với luật pháp quốc tế mà còn tạo dựng điều kiện cho kinh tế tăng trưởng bền vững. Trong quan hệ với các nước lớn, Việt Nam vừa kiên định đường lối độc lập, tự chủ, vừa khéo léo tận dụng cơ hội hợp tác, đồng thời chủ động hóa giải các tác động bất lợi ngay từ sớm, từ xa. Với các nước láng giềng, việc củng cố tình hữu nghị và phát huy vai trò trung tâm trong ASEAN sẽ góp phần gắn kết hội nhập khu vực với chiến lược phát triển quốc gia.
Bên cạnh đó, cần thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa ngoại giao kinh tế, coi đây là động lực then chốt cho sự phát triển trong giai đoạn mới. Việc tận dụng tối đa lợi ích từ các hiệp định thương mại tự do, đồng thời đón đầu xu thế chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và khai thác các lĩnh vực công nghệ mới sẽ giúp Việt Nam bứt phá mạnh mẽ. Đi cùng với đó, ngoại giao văn hóa cần được đẩy mạnh nhằm nâng cao “sức mạnh mềm”, quảng bá hình ảnh một Việt Nam giàu bản sắc, thân thiện và năng động trên trường quốc tế.
