ERPA là một chương trình mới, chưa có tiền lệ tại Việt Nam. Vì thế trong giai đoạn đầu triển khai, khó tránh khỏi những khó khăn vướng mắc do một số quy định chưa được hướng dẫn cụ thể, một số từ ngữ có nhiều cách hiểu dẫn đến quan điểm giữa các bên liên quan còn chưa có sự đồng nhất.
Trước tình hình đó, để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc ban đầu nhằm triển khai chi trả nguồn kinh phí được kịp thời, Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng (Quỹ BVPTR) đã tham mưu Sở Nông nghiệp và Môi trường, Uỷ ban nhân dân tỉnh tổ chức các buổi làm việc, họp, tham vấn các bên liên quan gồm: Hội đồng quản lý Quỹ, Sở Nông nghiệp và Môi trường, Sở Tài chính, Chi cục Kiểm lâm, Quỹ BVPTR và một số chủ rừng là tổ chức trên địa bàn.
Bên cạnh đó, Quỹ đăng ký làm việc trực tiếp với Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm, Quỹ Trung ương; Tổ chức các Đoàn công tác đi học tập, trao đổi kinh nghiệm tại một số tỉnh trong khu vực thí điểm.
Trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm với tỉnh Hà Tĩnh
Nhờ đó, Quỹ BVPTR đã tích cực tham mưu Sở Nông nghiệp và Môi trường trình UBND tỉnh ban hành nhiều văn bản liên quan làm cơ sở triển khai thực hiện, tạo cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, đơn vị, địa phương trong thực hiện các hoạt động chuyển nhượng kết quả giảm phát thải và quản lý tài chính thỏa thuận chi trả giảm phát thải khí nhà kính vùng Bắc Trung Bộ, như: Kế hoạch triển khai thực hiện số 124/KH-UBND ngày 22/02/2024; Quyết định phê duyệt, điều chỉnh Kế hoạch tài chính tổng thể; Quyết định phê duyệt danh sách đối tượng hưởng lợi, kế hoạch tài chính hàng năm; Quy định mức khoán bảo vệ rừng; số lần chi trả, thời gian chi trả tiền ERPA cho các đối tượng hưởng lợi…
Nguồn thu từ ERPA được chi trả cho diện tích rừng tự nhiên theo kết quả điều tra, kiểm kê rừng theo chu kỳ; kết quả theo dõi diễn biến rừng hằng năm nên cần có sự vào cuộc, hỗ trợ của các cơ quan chuyên môn liên quan. Do vậy, Quỹ BVPTR đã tham mưu Sở Nông nghiệp và Môi trường trình UBND tỉnh ban hành văn bản giao nhiệm vụ cho lực lượng Kiểm lâm hỗ trợ triển khai thực hiện ERPA. Trong đó, tập trung hỗ trợ công tác rà soát, thống kê diện tích rừng tự nhiên thực tế của từng chủ rừng, thu thập thông tin chủ rừng là hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư để tiền ERPA được chi trả đúng, đủ, kịp thời đến các đối tượng hưởng lợi. Ngoài ra, Quỹ BVPTR đã nỗ lực, tích cực phối hợp với các bên liên quan, tiếp thu sự chỉ đạo của cấp trên để chủ động, tăng cường thực hiện công tác truyền thông, tuyên truyền, phổ biến, tổ chức tập huấn, hướng dẫn tại cơ sở để giải quyết các khó khăn, vướng mắc.
Tổ chức tuyên truyền, phổ biến những kiến thức cơ bản đến cho người dân
Sau gần 3 năm triển khai thực hiện thí điểm về chi trả ERPA, đến nay tổng kinh phí Quỹ đã chi trả đến các đối tượng hưởng lợi hơn gần 300 tỷ đồng (đạt 83% tổng nguồn thu). Dự kiến đến thời điểm kết thúc ERPA (hết năm 2025), Nghệ An sẽ giải ngân kinh phí hơn 320 tỷ đồng, đạt trên 90% tổng nguồn thu ERPA của tỉnh. Kinh phí được chi trả chủ yếu đến hộ gia đình, cộng đồng dân cư, nhất là đồng bào các dân tộc ít người, vùng cao, điều kiện kinh tế xã hội khó khăn của tỉnh, góp phần thực hiện chương trình mục tiêu xoá đói, giảm nghèo, ổn định an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội.
Có được thành quả tích cực là nhờ vào sự chỉ đạo quyết liệt, xuyên suốt quá trình của Tỉnh Ủy, UBND tỉnh, sự quan tâm và nỗ lực không ngừng của các sở, ngành, cơ quan liên quan mà những khó khăn vướng mắc được tháo gỡ, chính sách được triển khai kịp thời, việc sử dụng nguồn kinh phí tại các chủ rừng, UBND cấp xã trên địa bàn tỉnh đã phát huy được hiệu quả.
Làm đường giao thông nông thôn từ kinh phí ERPA tại xã Kim Bảng- Nghệ An
Bên cạnh những thành quả đã đạt được, tại Nghệ An, dự kiến đến khi kết thúc thí điểm ERPA, kinh phí sẽ còn tồn dư tại Quỹ do một số chủ rừng bị hạn chế đối tượng chi, UBND xã không tiếp nhận tiền do số tiền được nhận quá ít, một số diện tích theo kết quả công bố hiện trạng rừng chưa đủ điều kiện chi trả...
Do đó, để tối đa hoá hiệu quả nguồn kinh phí ERPA, Quỹ BVPTR tổng hợp, kiến nghị Sở Nông nghiệp và Môi trường, UBND tỉnh báo cáo Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất Chính phủ một số nội dung như: Cho phép kéo dài thời gian thực hiện thí điểm ERPA, mở rộng nội dung chi, đối tượng chi để việc sử dụng nguồn kinh phí đạt được hiệu quả cao nhất; Xây dựng, thực hiện ERPA giai đoạn 2 trên cơ sở đánh giá kết quả thực hiện trong giai đoạn thí điểm.
Nguyễn Oanh - Ngọc Hùng
