Các diễn giả, nhà quản lý trao đổi tại Hội thảo - Ảnh: VGP/LS
Tính đến năm 2025, Việt Nam đã tham gia và thực thi khoảng 15 FTA, tạo ra mạng lưới kết nối thương mại tự do với hơn 60 nền kinh tế trên toàn cầu. Trong đó, 3 FTA thế hệ mới có tầm ảnh hưởng lớn nhát đến ngành nông nghiệp là: Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA), Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP). Các FTA thế hệ mới không chỉ liên quan đến cắt giảm thuế quan mà còn cam kết sâu rộng các vấn đề phi thương mại như: vệ sinh dịch tể, hàng rào kỹ thuật, sở hữu trí tuệ, lao động, môi trường.
Thời gian qua, TP. Cần Thơ đã khẳng định vai trò trung tâm xuất khẩu gạo và thủy sản của cả nước, bước đầu hình thành các vùng sản xuất tập trung, áp dụng công nghệ cao. Thành phố có nhiều doanh nghiệp lớn, năng động trong lĩnh vực chế biến xuất khẩu. Tuy nhiên, xuất khẩu nông sản của thành phố còn hạn chế do quy mô sản xuất còn nhỏ lẻ, manh mún, mối liên kết giữa doanh nghiệp và nông dân chưa thực sự bền vững. Tuy đạt những thành tựu quan trọng, TP. Cần Thơ vẫn đứng sau một số tỉnh trong vùng ĐBSCL về kim ngạch xuất khẩu cho thấy thành phố vẫn còn nhiều dư địa phát triển.
Theo các chuyên gia, với các FTA thế hệ mới, các ngành hàng nông sản của thành phố sẽ được hưởng ưu đãi thuế quan và thành phố có cơ hội thu hút đầu tư vào chế biến sâu, công nghệ cao, nâng tầm thương hiệu qua chỉ dẫn địa lý. Tuy nhiên, ngành nông sản cũng phải cạnh tranh sản phẩm với các nước ngoài khối lẫn các nước thành viên FTA.
Đồng thời, phải tái cấu trúc chuỗi cung ứng, đáp ứng quy tắc xuất xứ để hưởng được hưởng ưu đãi thuế quan. Cần tuân thủ các quy định để vượt qua hàng rào kỹ thuật, tuân thủ các cam kết về sản xuất xanh, giảm phát thải, các tiêu chuẩn về sử dụng lao động…
Các chuyên gia cho rằng, để tận dụng cơ hội từ các FTA thế hệ mới nhằm thúc đẩy gia tăng xuất khẩu bền vững các mặt hàng nông sản chủ lực, TP. Cần Thơ cần tập trung tổ chức lại sản xuất, tái cấu trúc ngành nông nghiệp theo chiều sâu, đầu tư mạnh mẽ vào khoa học công nghệ, chế biến sâu và hạ tầng logistics để nâng cao giá trị gia tăng, đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế. Cần xây dựng thương hiệu nông sản Cần Thơ gắn liền với chất lượng để chinh phục những thị trường khó tính và phát triển bền vững.
Theo TS. Phạm Sỹ An (Viện Kinh tế Việt Nam và Thế giới), các Hiệp định Thương mại tự do thế hệ mới đang tạo ra một cuộc sàng lọc và định hình lại toàn diện ngành nông nghiệp của Cần Thơ. Đây không chỉ là cơ hội để gia tăng kim ngạch xuất khẩu, mà là một bài kiểm tra khắc nghiệt về năng lực cạnh tranh, khả năng thích ứng và tầm nhìn phát triển bền vững.
Bởi tác động của các Hiệp định FTA là con dao hai lưỡi: sẽ là đòn bẩy mạnh mẽ cho những người chủ động thay đổi, nâng cấp chuỗi giá trị và tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế. Đồng thời, cũng sẽ là áp lực đào thải đối với những người vẫn duy trì tư duy sản xuất cũ, manh mún, thiếu liên kết.
"Để TP. Cần Thơ thực sự tận dụng được 'thời cơ vàng' từ hội nhập, biến thách thức thành động lực, Thành phố cần một chiến lược tổng thể, tập trung vào việc tái cấu trúc ngành nông nghiệp theo chiều sâu, đầu tư vào công nghệ và xây dựng thương hiệu nông sản gắn với chất lượng và phát triển bền vững", TS. An khuyến nghị.
Theo ông Huỳnh Thanh Sử, Phó Giám đốc Sở Công Thương, năm 2024, xuất khẩu của TP. Cần Thơ (mới) gần 5 tỷ đô la, mặt hàng nông sản chiếm gần 70% (chủ yếu là thủy sản và gạo). Dự kiến, xuất khẩu của Cần Thơ năm 2025 khoảng 5,4 tỷ USD, trong đó, ngành hàng nông sản vẫn là chủ lực của Thành phố.
Lê Sơn
