Tàu câu mực của ngư dân tỉnh Quảng Nam - Ảnh: VGP/Nhật Anh
Theo báo cáo công tác chống khai thác IUU gửi Bộ Nông nghiệp và Môi trường, từ ngày 1/1/2023 đến 27/4/2025, tỉnh Quảng Nam đã có nhiều chuyển biến tích cực trong việc thực hiện chỉ đạo của Trung ương và Chính phủ về phòng, chống khai thác IUU, đặc biệt nhằm chuẩn bị cho đợt thanh tra lần thứ 5 của Ủy ban châu Âu (EC).
Tàu cá cơ bản được kiểm soát, tỉ lệ lắp VMS đạt gần 100%
Công tác tuyên truyền chống khai thác IUU được triển khai rộng khắp. Các sở, ban, ngành tổ chức tập huấn, đến từng hộ dân để vận động, ký cam kết không xâm phạm vùng biển nước ngoài và không để mất tín hiệu VMS.
Tính đến hết tháng 4/2025, toàn tỉnh có 2.545 tàu cá đã đăng ký. Trong đó, 569 tàu cá có chiều dài từ 15m trở lên – nhóm bắt buộc phải lắp thiết bị giám sát hành trình (VMS). Đến nay, 568 tàu cá có chiều dài từ 15m đã lắp đặt VMS, đạt tỷ lệ 99,8%. Chỉ còn 1 tàu chưa đủ điều kiện an toàn về kỹ thuật để hoạt động ở vùng khơi, hiện đang nằm bờ.
Công tác cấp giấy phép khai thác cũng đạt 94,8% trên toàn tỉnh, với tỉ lệ cấp phép vùng khơi đạt 97%, vùng lộng đạt 77% và vùng bờ đạt tới 99%. Tuy nhiên, vẫn còn 132 tàu chưa được cấp phép do các lý do như sang tên không đúng quy định, tự ý cải hoán, hoặc bị hỏng nhưng chưa thực hiện xóa đăng ký.
Đáng chú ý, công tác xử lý tàu cá "3 không" đã có nhiều chuyển biến. Tỉnh đã cấp đăng ký cho 1.276 tàu "3 không", và hiện chỉ còn 7 tàu chưa hoàn tất thủ tục, đang được địa phương phối hợp với các đơn vị giám sát chặt chẽ tại vị trí neo đậu.
Hệ thống phần mềm eCDT đã được triển khai cho toàn bộ tàu cá trên 15m, với 2.200 lượt tàu rời cảng và 1.844 lượt cập cảng trong thời gian qua. Tại cảng cá Tam Quang (huyện Núi Thành), tổng sản lượng bốc dỡ đạt hơn 860 tấn, đều được kiểm soát theo quy định.
Xử phạt 15 vụ vi phạm IUU, thu hơn 490 triệu đồng
Về công tác thực thi pháp luật, từ đầu năm 2025 đến nay, tỉnh Quảng Nam không ghi nhận trường hợp tàu cá nào vi phạm vùng biển nước ngoài bị bắt giữ hay xử lý. Tuy nhiên, nhóm tàu câu mực khơi vẫn tiềm ẩn nguy cơ cao xâm phạm vùng biển nước ngoài.
Đoàn công tác liên ngành (gồm Sở Nông nghiệp và Môi trường, Công an tỉnh, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh và Bộ Tư lệnh Vùng Cảnh sát biển 2) tiếp tục phối hợp cùng với địa phương tiến hành đến làm việc trực tiếp với một số gia đình có tàu cá vi phạm. Đồng thời, yêu cầu gia đình tiếp tục liên hệ thuyền trưởng kết nối lại tín hiệu VMS và đồng thời ngay lập tức cho tàu quay về bờ theo quy định.
Hiện nay các tàu vi phạm đã liên lạc được và đang về bờ, các cơ quan chức năng liên quan chờ các tàu cập cảng tiến hành xử lý theo quy định.
Từ đầu năm đến nay, các lực lượng chức năng đã kiểm tra, xử lý hơn 31 vụ liên quan đến khai thác IUU, trong đó xử phạt hành chính 15 vụ với tổng số tiền gần 494 triệu đồng. Vi phạm phổ biến nhất là liên quan đến thiết bị giám sát hành trình và thông tin liên lạc trên tàu cá.
Ngư dân chuẩn bị đá lạnh cho chuyến đi biển dài ngày - Ảnh: VGP/Nhật Anh
Kiến nghị hợp tác khai thác mực khơi với Philippines
Ông Hồ Quang Bửu, Phó chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam cho hay, để chuẩn bị làm việc với Đoàn Thanh tra của Ủy ban châu Âu lần thứ 5, UBND tỉnh đã chỉ đạo các ngành, địa phương khẩn trương khắc phục các tồn tại, hạn chế và tập trung triển khai các nhiệm vụ, giải pháp cấp bách trong công tác chống khai thác IUU.
Trọng tâm là tiếp tục theo dõi và cập nhập các thông tin tàu cá mất kết nối VMS, tàu cá vi phạm ranh giới được phép khai thác thủy sản trên biển và tàu cá chưa lắp đặt VMS vào hệ thống cơ sở dữ liệu để giám sát; rà soát và hoàn thành việc cấp giấy phép khai thác thủy sản, cập nhật vào cơ sở dữ liệu VNFishbase.
Tập trung xử lý nghiêm tàu cá cố tình vi phạm VMS, nhất là nhóm tàu câu mực khơi ở vùng giáp ranh với vùng biển Philippines, đồng thời nắm chắc tình hình, kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các chủ tàu, thuyền trưởng và các tổ chức, cá nhân có liên quan đến việc đưa tàu cá Việt Nam sang vùng biển nước ngoài khai thác hải sản trái phép.
Để giải quyết nguy cơ vi phạm IUU, tỉnh Quảng Nam đề xuất các cơ quan Trung ương đàm phán, ký kết hiệp định hợp tác nghề cá với Philippines, cho phép tàu câu mực khơi (mực xà) được phép hoạt động khai thác mực xà tại một số vùng biển khơi của nước bạn. Hiệp định này sẽ tạo điều kiện cho các tàu câu mực khơi được phép khai thác tại vùng biển nước bạn một cách hợp pháp.
Ngoài ra, tỉnh cũng kiến nghị tích hợp các thiết bị thông tin trên tàu cá (VMS, nhật ký điện tử, liên lạc khẩn cấp, điện thoại vệ tinh…) thành một hệ thống thống nhất để tăng hiệu quả quản lý và hỗ trợ tàu vươn khơi an toàn, bền vững.
Chỉ đạo các nhà cung cấp dịch vụ vệ tinh có giải pháp công nghệ để thiết bị có thể ghi nhận được hành trình của tàu cá ngay cả khi mất kết nối định vị vệ tinh, GPS và ngắt nguồn để làm cơ sở cho xử lý vi phạm hành chính.
Nhật Anh
