Borax còn gọi là hàn the, đó là tên thương mại của hóa chất sodium tetra borate decahydrate. Borax là một loại bột trắng dễ hòa tan trong nước, hút nước hay gọi là ngậm nước để được bão hòa với 10 phân tử nước.
Chính vì tính chất này, hóa chất trên được ứng dụng nhiều trong kỹ nghệ thực phẩm. Đây cũng là một hóa chất có tính khử khuẩn và trừ sâu rầy nhẹ. Trong kỹ nghệ bột giặt, borax được dùng như một chất phụ gia để chống ẩm và giúp bột giặt không bị đóng cục theo thời gian. Borax còn được dùng để khử nước "cứng" vì chứa nhiều calcium carbonate (vôi).
Ảnh minh hoạ.
Đối với kỹ nghệ thực phẩm hiện tại, nhiều loại bánh tráng, bánh phở, hủ tiếu,.. được cho thêm borax để được dai, cứng, lâu thiu hơn. Còn các loại giò lụa, chả quế cũng được tăng thêm độ giòn, chống được mốc và lâu thiu cũng nhờ borax. Đối với các loại thực phẩm tươi như thịt cá để lâu ngày đã biến dạng, nếu có thêm borax, chúng trở nên nên cứng và có vẻ tươi trở lại.
Tuy nhiên khi ăn thực phẩm chứa hàn the lại gây ra nhiều tác hại nguy hiểm.
Hàn the có thể gây nhiễm độc cấp tính với các triệu chứng: buồn nôn, nôn, tiêu chảy, vật vã, cơn động kinh, hôn mê, dấu hiệu kích thích màng não, các dấu hiệu suy thận... Với liều 15-30g hàn the, nạn nhân có thể tử vong sau 36 giờ.
Hàn the là một hóa chất thuộc nhóm độc trung bình, có tính tích lũy từ từ, lâu dài trong cơ thể, đặc biệt trong mô mỡ, mô thần kinh, gây ảnh hưởng độc tới tiêu hóa, hấp thu, các quá trình chuyển hóa và chức phận của các cơ quan trong cơ thể biểu hiện bằng các dấu hiệu: mất cảm giác ăn ngon, giảm cân, nôn, tiêu chảy nhẹ, mẩn đỏ da, rụng tóc, suy thận và cơn động kinh...
Ảnh minh hoạ.
Trao đổi với Tuổi Trẻ Online, bác sĩ Nguyễn Thành Úc cho biết, các tác hại khi tiêu thụ thực phẩm chứa hàn the bao gồm:
- Gây hại đường tiêu hóa: Hóa chất này tác động trực tiếp lên niêm mạc đường ruột, dạ dày, gây viêm loét dạ dày, đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy, và trong một số trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến mất nước nặng, nếu không điều trị kịp thời thì nguy hiểm đến tính mạng.
- Gây hại cho hệ thần kinh: Hàn the kích thích hệ thần kinh trung ương, gây ra các triệu chứng như đau đầu, chóng mặt, mất ngủ, thậm chí trầm cảm. Ở trẻ em, hàn the có thể gây ra các rối loạn hành vi.
- Gây tổn thương gan, thận: Gan là cơ quan chuyển hóa chính của cơ thể. Khi tiếp xúc với hàn the, gan phải làm việc quá tải để chuyển hóa và đào thải chất độc này, lâu ngày gan bị suy, gây triệu chứng vàng da vàng mắt, thậm chí xơ gan.
Thận là cơ quan lọc máu, khi hàn the tích tụ quá nhiều, thận phải làm việc quá sức để lọc và đào thải chất độc ra khỏi cơ thể trong thời gian dài sẽ gây áp lực lên thận, gây tổn thương cầu thận, ống thận dẫn đến suy thận.
- Ảnh hưởng khả năng sinh sản: Cơ thể tích lũy hàn the lâu ngày có thể gây rối loạn nội tiết tố, ảnh hưởng đến khả năng sinh sản ở cả nam và nữ. Hàn the làm giảm số lượng tinh trùng và ham muốn tình dục ở nam.
Theo nghiên cứu các nhà khoa học phát hiện ra rằng chuột được cho ăn hàn the một thời gian sẽ bị teo tinh hoàn ở chuột đực và teo cơ quan sinh sản ở chuột cái. Ở động vật thí nghiệm mang thai, hàn the trong máu ở mức độ cao sẽ vượt qua hàng rào nhau thai, gây hại cho sự phát triển của thai nhi và gây ra tình trạng nhẹ cân khi sinh, dị tật bào thai.
Do vậy, người tiêu dùng cần chú ý khi mua thực phẩm để bảo đảm dinh dưỡng và tránh những ngộ độc tích lũy có thể xảy ra khi ăn thường xuyên một loại thực phẩm nào đó.
Minh Hoa (t/h)
